Tazminat Nasıl Alınır?
İş hayatında, işçi ve işveren arasındaki ilişki, iş sözleşmesi ile düzenlenir. Bu sözleşmenin sona ermesi durumunda, işçinin bazı haklara sahip olması mümkündür. Bu haklar, işçinin işten ayrılma şekline, işverenin davranışlarına ve işçinin çalışma süresine göre değişiklik gösterebilir.
Tazminat Alma Şartları
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda, aşağıdaki şartların sağlanması halinde tazminat alma hakkına sahiptir:
- İşçinin, İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilmesi gerekir.
- İşçinin, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte en az bir yıllık kıdemi olmalıdır.
- İş sözleşmesinin sona ermesinin, işçinin haklı bir davranışı veya işverenin haksız bir davranışı nedeniyle gerçekleşmesi gerekir.
Kıdem Tazminatı
İşçiye, iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda, çalıştığı her yıl için 30 günlük ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte en az bir yıllık kıdemi olması gerekir. İşçi, iş sözleşmesini 1 yıl dolmadan feshederse, kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz.
İşverenin Haklı Fesih Halleri
İşverenin haklı nedenle fesih yapması durumunda, işçi kıdem tazminatı alamaz. İşverenin haklı fesih halleri şunlardır:
- İşçinin, işverenin emrine ve talimatlarına uymaması
- İşçinin, işverenin güvenini sarsacak şekilde davranması
- İşçinin, işverene zarar vermesi
- İşçinin, iş yerindeki güvenliği tehlikeye atması
- İşçinin, iş sözleşmesinde belirtilen işverenin talimatlarını yerine getirmemesi
İşçinin Haklı Fesih Halleri
İşçinin haklı nedenle fesih yapması durumunda, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşçinin haklı fesih halleri şunlardır:
- İşverenin, işçinin ücretini zamanında ödememesi
- İşverenin, işçinin sosyal haklarını ödememesi
- İşverenin, işçiyi mobbing uygulamasına maruz bırakması
- İşverenin, işçiye iş sözleşmesinde belirtilen görevlerini yerine getirmemesi için baskı yapması
- İşverenin, işçinin iş sözleşmesinde belirtilen iş yerinin dışında çalıştırması
İşçinin İş Sözleşmesini Kendi İsteğiyle Feshi
İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshederse, kural olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. Ancak, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi için, işverenin ağır bir kusurunun olması gerekir. İşverenin ağır kusurunun varlığı, işçinin iş sözleşmesini feshetmesi için geçerli bir neden oluşturur.
İşverenin ağır kusurunun varlığı, aşağıdaki hallerde kabul edilebilir:
- İşverenin, işçiyi iş sözleşmesinde belirtilen ücreti ödememesi
- İşverenin, işçinin sosyal haklarını ödememesi
- İşverenin, işçiyi mobbing uygulamasına maruz bırakması
- İşverenin, işçiye iş sözleşmesinde belirtilen görevlerini yerine getirmemesi için baskı yapması
- İşverenin, işçinin iş sözleşmesinde belirtilen iş yerinin dışında çalıştırması
Tazminat Talep Süresi
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 1 yıl içinde tazminat talebinde bulunabilir. Bu süre hak düşürücü süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, işçi tazminat talebinde bulunamaz.
Tazminat Talebi Nasıl Yapılır?
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 1 yıl içinde, işverene yazılı olarak tazminat talebinde bulunabilir. İşçi, talebinde, tazminat miktarını, tazminat alma gerekçesini ve tazminat talebinin dayanağını açıkça belirtmelidir.
İşveren, işçinin tazminat talebini reddederse, işçi iş mahkemesine dava açabilir. İş mahkemesi, işçinin tazminat talebini değerlendirerek karar verir.
Tazminat Hesaplama
Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük ücret tutarında