Tazminat Nedir?
Tazminat, bir zararın karşılığında ödenen paradır. İş hukukunda tazminat, işçinin işverene karşı sahip olduğu haklara dayanılarak ödenen bir paradır. İşçi, işverenin herhangi bir kusurundan dolayı zarara uğrarsa, bu zararın karşılığında tazminat talep edebilir.
İş hukukunda tazminat çeşitleri şunlardır:
- Kıdem tazminatı: İşçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için, brüt ücretin 30 günlük tutarıdır.
- İhbar tazminatı: İşçinin, iş sözleşmesini haklı bir neden olmadan feshetmesi durumunda, işverene ödediği tazminattır.
- Disiplin tazminatı: İşçinin, iş sözleşmesini işverenin haklı bir nedenle feshetmesi durumunda, işçiye ödenen tazminattır.
- İş kazası tazminatı: İşçinin iş kazası sonucu yaralanması veya sakatlanması durumunda, işverene karşı sahip olduğu tazminat hakkıdır.
- Meslek hastalığı tazminatı: İşçinin meslek hastalığı sonucu yaralanması veya sakatlanması durumunda, işverene karşı sahip olduğu tazminat hakkıdır.
- Emeklilik tazminatı: İşçinin, iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle feshetmesi durumunda, işverene ödediği tazminattır.
Bu yazıda, kıdem tazminatının nasıl hesaplandığı konusu ele alınacaktır.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için, brüt ücretin 30 günlük tutarıdır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Ücret: Kıdem tazminatının hesabında esas alınacak ücret, işçinin son brüt ücretidir. Bu ücrete, işçinin aldığı tüm brüt ödemeler dahildir.
- Yıl: Kıdem tazminatının hesabında esas alınacak yıl, işçinin işyerinde fiilen çalıştığı yıllardır.
- Kıdem tazminatı tavanı: Kıdem tazminatının hesaplanmasında, her yıl için belirlenen bir tavan ücret vardır. 2023 yılı için kıdem tazminatı tavanı 17.725,38 TL’dir.
Kıdem tazminatının hesaplanmasına ilişkin formül şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = Ücret * Yıl
Örneğin, bir işçinin son brüt ücreti 10.000 TL ve işyerinde 5 yıl çalışmışsa, kıdem tazminatı 50.000 TL olacaktır.
Kıdem tazminatı = 10.000 TL * 5 yıl = 50.000 TL
Kıdem tazminatı hesaplanırken, kıdem tazminatı tavanı dikkate alınmalıdır. Eğer kıdem tazminatı tutarı kıdem tazminatı tavanından fazla olursa, kıdem tazminatı tutarı kıdem tazminatı tavanıyla sınırlandırılır.
Kıdem tazminatı = 10.000 TL * 5 yıl = 55.000 TL
Kıdem tazminatı tavanı = 17.725,38 TL
Kıdem tazminatı = 17.725,38 TL
Kıdem Tazminatı Kesintileri
Kıdem tazminatı hesaplanırken, kıdem tazminatı üzerinden aşağıdaki kesintiler yapılır:
- Damga vergisi: Kıdem tazminatı üzerinden %0,759 oranında damga vergisi kesintisi yapılır.
- Gelir vergisi: Kıdem tazminatı, işçinin gelirine dahil edildiği için, gelir vergisine tabidir. Gelir vergisinin oranı, işçinin gelirine göre değişmektedir.
Kıdem Tazminatı Ödenme Süresi
Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç 2 ay içinde ödenmelidir. İşverenin bu süre içinde kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçiye ayrıca gecikme zammı ve faiz ödemesi gerekir.
Kıdem Tazminatı Davaları
İşveren, işçinin kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçi kıdem tazminatını dava yoluyla talep edebilir. Kıdem tazminatı davalarında, işçinin işyerinde çalıştığı