Tazminat Ne Zaman Alınır?
Tazminat, bir işçinin iş akdinin belirli nedenlerle sona ermesi halinde, işçiye veya mirasçılarına işveren tarafından ödenen bir miktar paradır. Tazminat, işçinin işverene olan hizmetine karşılık olarak ödenir ve işçinin sosyal güvencesini sağlamaya yönelik bir ödemedir.
**Türkiye’de tazminat, 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanunun 14. maddesine göre, işçinin iş akdinin aşağıda belirtilen nedenlerden biriyle sona ermesi halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır:
- İşverenin işçiyi haklı nedenle işten çıkarması
- İşçinin işvereni haklı nedenle işten çıkarması
- İşçinin emekli olması
- İşçinin askerlik görevini yapması
- İşçinin kadın olması ve evlendiği için işten ayrılması
- İşçinin ölümü
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, aynı işverenin işyerinde en az bir yıl kesintisiz çalışması gerekir. İşçinin işyerinde bir yıldan az süre ile çalışması halinde, kıdem tazminatına hak kazanması mümkün değildir. Ancak, belirli iş sözleşmesi sözleşmede kararlaştırılan işin bitiminden önce işveren tarafından haksız nedenlerle, işçi tarafından haklı nedenlerle feshedilirse işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Tazminat Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir. Örneğin, bir işçi 5 yıl 10 ay çalışmışsa, 5 yıllık süre için 30 günlük brüt ücreti, 10 aylık süre için ise 30 günlük brüt ücretin 10/12’si oranında kıdem tazminatı alır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınan ücret, işçinin fesih tarihindeki brüt ücretidir. Bu ücrete, işçinin işyerinde elde ettiği tüm ücretler dahil edilir. Örneğin, işçinin maaşı, ikramiyesi, yol parası, yemek parası gibi tüm ücretleri kıdem tazminatı hesaplanmasında dikkate alınır.
Tazminatın Ödenmesi
Kıdem tazminatının, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte, derhal ödenmesi gerekir. Toplu iş sözleşmesi ile ödeme için bir süre öngörülmüş ise buna da riayet edilmelidir.
İşverenin kıdem tazminatını ödememesi halinde, işçi öncelikle işverene ihtar çekerek kıdem tazminatının ödenmesini talep etmelidir. İhtarın muhatabı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte işveren olan kişi veya kuruluştur.
İşveren ihtara rağmen kıdem tazminatını ödemezse, işçi icra takibi başlatarak kıdem tazminatını alabilir. İşçi, ayrıca işverene karşı yasal yollara başvurarak kıdem tazminatının ödenmesini talep edebilir.
Tazminatın Başkasına Ödenmesi
İşçinin ölümü halinde, kıdem tazminatı işçinin mirasçılarına ödenir. Mirasçılar, kıdem tazminatını almak için işverene başvurmalıdır.
İşçinin vefatından sonra, mirasçılar arasında kıdem tazminatı konusunda anlaşmazlık olursa, mirasçılar bu konuda yasal yollara başvurabilir.
Tazminat Alınması için Gerekli Belgeler
İşçinin kıdem tazminatı alması için aşağıdaki belgelere ihtiyacı vardır:
- İş sözleşmesi
- İşe giriş bildirgesi
- İşten çıkış bildirgesi
- Son brüt ücret bordrosu
İşçi, bu belgeleri işverene ibraz ederek kıdem tazminatını talep edebilir.
Tazminat Alınması ile İlgili Sorunlar
İşverenin kıdem tazminatını ödememesi veya eksik ödemesi halinde, işçi aşağıdaki sorunları yaşayabilir:
- Maddi kayıp
- Sosyal güvence kaybı
- İşveren ile olan ilişkisinde bozulma
İşçi, bu sorunları yaşamamak için kıdem tazminatını zamanında ve tam olarak almalıdır.