Türk Borçlar Kanununda İş Sözleşmesi Kavramı
Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) iş sözleşmesi, “bir tarafın belirli bir iş görmeyi, diğer tarafın da bunun karşılığında ücret ödemeyi üstlendiği sözleşme” olarak tanımlanmıştır (TBK m. 320). İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasındaki hukuki ilişkiyi düzenleyen temel sözleşmedir.
İş Sözleşmesinin Unsurları
İş sözleşmesinin unsurları şunlardır:
- İş: İş sözleşmesinin konusu, işçinin yapmayı üstlendiği iştir. İş, belirli veya belirsiz süreli olabilir.
- Ücret: İş sözleşmesinin karşılığı, işverenin işçiye ödemeyi üstlendiği ücrettir. Ücret, para veya para yerine geçen değerlerle ödenebilir.
- İşçi: İş sözleşmesinde iş görmeyi üstlenen kişidir. İşçi, gerçek veya tüzel kişi olabilir.
- İşveren: İş sözleşmesinde ücret ödemeyi üstlenen kişidir. İşveren, gerçek veya tüzel kişi olabilir.
İş Sözleşmesinin Geçerliliği
İş sözleşmesi, geçerli olmak için aşağıdaki şartları taşımalıdır:
- Tarafların rızası: İş sözleşmesi, tarafların özgür iradeleriyle akdedilmelidir.
- Sözleşme konusu: İş sözleşmesinin konusu, belirli veya belirsiz süreli bir iş olmalıdır.
- Ücret: İş sözleşmesinin karşılığı, işverenin işçiye ödemeyi üstlendiği ücret olmalıdır.
- Şekil: İş sözleşmesi, yazılı veya sözlü olarak akdedilebilir. Ancak, belirli süreli iş sözleşmeleri yazılı olarak yapılmalıdır.
İş Sözleşmesinin Sonlanması
İş sözleşmesi, aşağıdaki hallerde sona erer:
- İşin tamamlanması: İş sözleşmesi, işin tamamlanmasıyla sona erer.
- İş sözleşmesinin süresinin dolması: Belirli süreli iş sözleşmeleri, süresinin dolmasıyla sona erer.
- İşçinin ölümü veya iş göremez hale gelmesi: İşçinin ölümü veya iş göremez hale gelmesiyle iş sözleşmesi sona erer.
- İşverenin ölümü veya iflası: İşverenin ölümü veya iflasıyla iş sözleşmesi sona erer.
- Tarafların anlaşması: İş sözleşmesi, tarafların anlaşmasıyla sona erdirilebilir.
- İş sözleşmesinin feshi: İş sözleşmesi, işçi veya işveren tarafından feshedilebilir.
İş Sözleşmesinin Feshi
İş sözleşmesi, işçi veya işveren tarafından aşağıdaki hallerde feshedilebilir:
- İşçinin iş sözleşmesini önemli ölçüde ihlal etmesi: İşçi, iş sözleşmesini önemli ölçüde ihlal ederse, işveren iş sözleşmesini feshedebilir.
- İşverenin iş sözleşmesini önemli ölçüde ihlal etmesi: İşveren, iş sözleşmesini önemli ölçüde ihlal ederse, işçi iş sözleşmesini feshedebilir.
- Mücbir sebep: Mücbir sebep, iş sözleşmesinin ifasını imkansız hale getiren veya çok zorlaştıran bir olaydır. Mücbir sebep halinde, işçi veya işveren iş sözleşmesini feshedebilir.
- Tarafların anlaşması: İş sözleşmesi, tarafların anlaşmasıyla feshedilebilir.
İş Sözleşmesinin Feshinden Doğan Haklar
İş sözleşmesinin feshinden dolayı, işçi veya işveren aşağıdaki haklara sahiptir:
- Tazminat: İş sözleşmesi, işçi veya işveren tarafından haksız yere feshedildiğinde, feshedilen taraf diğer taraftan tazminat talep edebilir.
- İhbar tazminatı: İş sözleşmesi, işveren tarafından feshedildiğinde, işçi ihbar tazminatı talep edebilir.
- Kıdem tazminatı: İş sözleşmesi, işçinin işyerinde belirli bir süre çalışması sonucu sona erdiğinde, işçi kıdem tazminatı talep edebilir.
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Türk Borçlar Kanunu: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf
- İş Sözleşmesi Örneği: https://www.isvesosyalguvenlik.gov.tr/is-sozlesmesi-ornegi
- İş Sözleşmesi Hakkında Bilgiler: https://www.calismaveissekurlugu.gov.tr/is-sozlesmesi-hakkinda-bilgiler