Yazım Kuralları
Yazım kuralları, bir dili kullanırken yazıda ve söyleyişte kişiden kişiye farklı anlamlar oluşmaması için belirlenen ve herkes tarafından benimsenen kurallardır. Dilimizi güzel kullanmak, söylemek istediklerimizi iyi anlatabilmek için yazım kurallarına uymak gerekir.
Yazım kuralları, temel olarak şu başlıklar altında incelenebilir:
- Büyük harflerin kullanımı
- Küçük harflerin kullanımı
- Sözcükte ve cümlede ünsüz benzeşmesi ve ünsüz yumuşaması
- Bitişik ve ayrı yazılan kelimeler
- İkilemeler
- Kısaltmalar
- Noktalama işaretleri
Büyük Harflerin Kullanımı
Büyük harfler, özel adları, başlıkları, ünvan ve makamları, dini ve milli bayramları, tarihî olayları, kitap, dergi, gazete gibi eser adlarını, kurum ve kuruluş adlarını, tarihî ve mitolojik kişi ve yer adlarını, meslek ve unvan adlarını, ulus ve millet adlarını, duygu ve düşünceleri belirtmek için kullanılan bazı kelimeleri, özel adlardan türetilen sözcükleri ve bazı kısaltmaları belirtmek için kullanılır.
Büyük harflerin kullanımı ile ilgili bazı örnekler:
- Özel adlar: Türkiye, Ankara, Atatürk, Fatih Sultan Mehmet, İstanbul Boğazı, Karadeniz, Ege Denizi, Kızılırmak, Fırat Nehri, Everest Dağı, Alpler, Himalayalar
- Başlıklar: “Cumhuriyetimizin Kuruluşu”, “Yazılım Kuralları”, “Türk Dili”, “Dünya Tarihi”
- Ünvan ve makamlar: Cumhurbaşkanı, Başbakan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Genelkurmay Başkanı, Vali, Belediye Başkanı, Doktor, Avukat, Profesör, Doktora
- Dini ve milli bayramlar: Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı
- Tarihî olaylar: Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Malazgirt Savaşı, İstanbul’un Fethi, Söğüt’ün Fethi
- Kitap, dergi, gazete gibi eser adları: “İstiklal Marşı”, “Yüzyıllık Yalnızlık”, “Kürk Mantolu Madonna”, “Milliyet Gazetesi”, “Vatan Gazetesi”
- Kurum ve kuruluş adları: Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi
- Tarihî ve mitolojik kişi ve yer adları: Tanrı, Zeus, Hera, Afrodit, Efes, Truva, Troya
- Meslek ve unvan adları: Doktor, Avukat, Profesör, Doktora, Öğretmen, Pilot, Asker
- Ulus ve millet adları: Türk Milleti, Türk Ulusu, Türkler, Araplar, Çinliler, Japonlar
- Duygu ve düşünceleri belirtmek için kullanılan bazı kelimeler: Allah, Efendimiz, Cenneti, Cehennem, Şükürler olsun, Ne mutlu, Eyvah, Vay canına
- Özel adlardan türetilen sözcükler: Türklük, Türkçülük, Atatürkçülük, İstanbulluluk, Ankaralılık, Anadolululuk
- Bazı kısaltmalar: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TCDD (Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları), TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu), AKP (Adalet ve Kalkınma Partisi), CHP (Cumhuriyet Halk Partisi), MHP (Milliyetçi Hareket Partisi)
Küçük Harflerin Kullanımı
Küçük harfler, isim olmayan sözcükleri, cins isimleri, yapım ekleri almış sözcükleri, fiil kökleri ve gövdeleri, ek fiillerle kurulan birleşik fiilleri, kalıplaşmış birleşik fiilleri, birleşik isimler ve sıfat tamlamalarını, bağlaçları, ünlemleri, soru ekleriyle oluşturulan soruları, sıfat ve zamir tamlamalarında ek ismi, miktar bildiren sözcükleri, sayıların yazılışıyla ilgili özel durumları, tarih ve saat bildiren sözcükleri, yer bildiren sözcükleri, kişi adlarından sonra gelen sıfatları, sıfat tamlamalarında isim tamlamasına gelen sıfatları, niteleme sıfatları, belirtme sıfatları, sayı sıfatlarını, zamirleri, iyelik ve ilgi eklerini,